Regio – Het wetsvoorstel waarin het ‘uitdaagrecht’ wettelijk verankerd is, is na drie jaar ingediend. Er waren flink wat aanscherpingen nodig voor het naar de Tweede Kamer kon. Met het wetsvoorstel mogen inwoners die een taak beter kunnen uitvoeren dan de gemeente, die op zich nemen. Denk aan het beheer of onderhoud van een park of buurthuis.
Met het wetsvoorstel Versterking participatie op decentraal niveau wil minister Bruins Slot de betrokkenheid van inwoners bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van beleid van hun lokale overheid versterken. Het recht stelt inwoners of maatschappelijk partijen in staat om de overheid verzoeken om de uitvoering van een taak over te nemen, al dan niet met bijhorend budget, als zij denken deze taak beter of efficiënter te kunnen uitvoeren.
Kritiek
Het uitdaagrecht wordt hiermee als specifieke vorm van participatie wettelijk verankerd. Het heeft bijna drie jaar geduurd voordat het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer kon worden voorgelegd. Er was veel kritiek op, onder meer van de Nederlandse Vereniging van Raadsleden. De Raad van State meende dat ‘het voorstel ernstig tekortschoot en zo niet naar de Tweede Kamer kon’.
‘Het advies heeft de regering aanleiding gegeven het wetsvoorstel fundamenteel te doordenken. De doelstelling van het wetsvoorstel is in de memorie van toelichting verduidelijkt en scherper
geformuleerd,’ schrijft Bruins Slot in de toelichting op het advies.
Participatieverordening
Voor inspraak van inwoners is er een ‘inspraakverordening’ in de Gemeentewet: regels voor hoe inwoners en andere belanghebbenden bij de voorbereiding van beleid worden betrokken. Volgens Bruins Slot is het tijd om de stap te zetten naar vernieuwing en mogelijkheden voor burgerparticipatie en -initiatieven te stimuleren.
In het wetsvoorstel wordt geregeld dat inwoners ook betrokken kunnen worden bij de uitvoering en evaluatie van beleid. Gemeenten stellen daar dan regels voor op in een participatieverordening, die helder stellen hoe participatie mogelijk is. Daarbij is ruimte voor lokale behoeften en omstandigheden.
Succesvol uitdagen
Het recht vergroot de betrokkenheid en het eigenaarschap van inwoners en maatschappelijke partijen in hun directe leefomgeving, zo is de gedachte. ‘Dit biedt kansen om de kwaliteit van beleid te verbeteren en kan leiden tot nieuwe vormen van samenwerking en sociale verbinding.’
Inmiddels zijn er al voorbeelden van burgers die gebruik maakten van het uitdaagrecht. Zo zijn er in de gemeente Bodegraven-Reeuwijk inwoners die het beheer van het lokale zwembad overnamen, waardoor het open kon blijven. Wel blijkt ook dat veel burgerinitiatieven veelbelovend starten, maar dat er ergens onderweg toch iets misgaat.