Pareltjes uit onze samenleving: Kees Rietveld
Regio – In de serie “pareltjes uit onze samenleving” geven wij aandacht aan bijzondere mensen, die veel voor de Nieuwkoopse gemeenschap betekenen. Zonder vrijwilligers kunnen verenigingen, clubs, stichtingen en genootschappen niet bestaan. Vrijwilligers kun je nooit genoeg hebben en gelukkig zijn er vele mensen, die zich in hun vrije tijd willen inzetten voor een ander. Zodra onze redacteur Theo Leliveld vindt dat er iemand meer in de schijnwerpers moet worden gezet plaatst de eindredactie het bijbehorende artikel…
Kees Rietveld is amateur-icoonschilder.
Iconen schilderijen zijn bekend uit de Christellijk Orthodoxe Kerk. Sinds 2004 zijn Louis van Veen en Kees Rietveld leerlingen van Jan Verdonk, Nederlands beste icoonschilder in de Kretenzische traditie van de 16e eeuw.
In 2010 is Kees, na een oproep van het parochiebestuur om vrijwilligerswerk te doen, gestart met een cursusgroep icoonschilderen in de Oranjerie naast de RK Kerk in Noordeinde. Vanwege de steeds maar groeiende belangstelling is Louis in 2014 Kees komen ondersteunen. Inmiddels kunnen we nu, voorjaar 2020, 21 cursisten tellen en hebben over de jaren ruim 60 verschillende mensen de cursus gevolgd. De iconen die in de Oranjerie geëxposeerd worden geven een mooie dwarsdoorsnede van het schilderwerk van de cursisten over de afgelopen jaren, van beginners en gevorderden. Het is een schoolexpositie. Daarnaast worden ook enkele iconen van Louis en Kees geëxposeerd.
Jan Verdonk uit Amsterdam is afgestudeerd theoloog en amateurschilder.
In 1991 volgde hij in Athene les in het schilderen van iconen bij Meester Neoklís. Van hem leerde hij onder meer de oude Kretenzische schildertechniek uit de 15de en 16de eeuw. Sinds 2001 geeft Verdonk zelf les in het icoon schilderen. Inmiddels heeft hij elk jaar circa 100 leerlingen onder zijn hoede. Verdonk is zelf Orthodox Christelijk.
Hij heeft in de Griekse kerk van Amsterdam zeven jaar als koorlid en twee jaar als voorzanger gediend.
Jan Verdonk wordt gezien als Nederlands beste icoonschilder en autoriteit in het icoon schilderen volgens de Kretenzische techniek.
Kerkelijke en spirituele leven
Iconen behoren tot de Oosters-orthodoxe, de Oriëntaals-orthodoxe Kerk en de Oosters-katholieke Kerken en zijn onlosmakelijk verbonden met het spirituele en kerkelijke leven van de kerken en haar gelovigen.
Gods zegen
Het schilderen van iconen is voor de orthodoxe kerk een werk waarvoor Gods zegen gevraagd wordt.
Het gaat vaak gepaard met gebed en vasten. Een icoon wordt in principe niet gesigneerd, omdat men ervan uitgaat dat het Gods hand is die het schilderen begeleidde. Uitzondering daarop zijn de Griekse iconen welke wel vaak gesigneerd worden. Iconen zijn vooral ontstaan in landen waar het christendom in de vorm van Oosterse orthodoxie de godsdienst is, zoals Griekenland, Rusland, de Balkanlanden, Oost-Europa maar ook Egypte en Ethiopië. Het schilderen stelde niet alleen grote eisen aan de techniek, maar ook aan de levensstijl van de schilder zelf. Een oude kroniek vermeldt daarover: ‘Het betaamt de schilder te zijn: deemoedig, zachtzinnig, rechtgelovig, geen praatjesmaker, geen potsenmaker, niet twistziek, niet afgunstig, geen dronkaard, geen dief, geen moordenaar, en in het bijzonder dient hij ook te bewaren de reinheid, die van de ziel en het lichaam, en dit alles met zorgvuldigheid.’
Pas in later eeuwen werden iconen ook door leken geschilderd.
Het schilderen van een icoon is een liturgische handeling. De naam van de iconenschilder.
Iconenschilders beschouwden zich als een instrument van het hogere, een medium tussen hemel en aarde.
Daarom zijn iconen zelden gesigneerd en zijn er relatief weinig namen van iconenschilders bekend.
Pas in de 16e eeuw, toen de vraag naar iconen groot werd en ook veel lekenschilders zich toelegden op het vervaardigen van iconen, werden de artistieke talenten van een schilder belangrijker en werden iconen, net zoals in de westerse kunst, soms gesigneerd en gedateerd. De westerse invloed had ook een keerzijde: volgens velen raakte de icoonschilderkunst door de toenemende westerse invloeden in verval.
Sinds 2003 volgt hij cursussen bij Jan Verdonk.
Louis van Veen raakte gefascineerd door iconen tijdens een bezoek aan het Benedictijnerklooster in Chevetogne ( België). De schoonheid en rust die de iconen en De kruisiging, een icoon van Kees Rietveld.
De kruisiging, een icoon van Kees Rietveld. Muurschilderingen bij hem teweeg brachten, hebben Van Veen ertoe gebracht om meer te weten te komen over het ontstaan en de opbouw van iconen.
Hij is al vele jaren vrijwilliger in de kerk en in die tijd maakte Rob Aupers een inventaris overzicht van alle mooie dingen die de kerk van Maria Hemelvaart rijk is. Daardoor ontdekte hij dingen die je normaal gesproken al snel over het hoofd ziet. Vergeet nooit: de vreugde om de iconen in de wereld te verbreiden, de vreugde van het werk zelf van de iconenschilder, de vreugde om de Heilige de mogelijkheid te geven om door zijn icoon te stralen, de vreugde om in gemeenschap te zijn met de Heilige van wie je het beeld schildert.
Kees Rietveld heeft geduld en doorzettingsvermogen, is in staat stelt om van manieren van denken los te komen, gewoontes te veranderen of ook om de dingen van alledag in een nieuw licht te kunnen zien.
icoonschilder is een schildertechniek die hij beheerst.