Adema antwoordt dat op Kamervragen van Eline Vedder (CDA) uit Ruinerwold en Thom van Campen (VVD). Een groep omwonenden van een lelieveld bij de buurtschap Boterveen had om een spuitverbod gevraagd, uit angst voor gezondheidsschade. De rechter in Assen gaf hen gelijk, in hoger beroep werd het besluit later grotendeels teruggedraaid.

Vedder kan zich goed vinden in de antwoorden die ze van Adema heeft gekregen op haar vragen. “Ik zie gelukkig dat hij de verbazing deelt over de uitspraak van de rechter in Assen.”

Henk Baptist van Meten=Weten, een organisatie die opkomt voor een gezonde leefomgeving zonder pesticiden, kan echter weinig met de reactie van de minister. “Ik vind de beantwoording heel erg beperkt, weer die typische landbouwblik waarin er geen rekening wordt gehouden met andere belangen die ook spelen.”

Eind mei kwam de zaak voor het eerst ter sprake. Negen omwonenden hadden een kort geding aangespannen tegen Joling. Zij vreesden voor ernstige neurologische aandoeningen als Parkinson en ALS wanneer hij de gewasbeschermingsmiddelen op zijn perceel bij Boterveen zou blijven gebruiken. Baptist erkent deze gezondheidsrisico’s. “Langzamerhand wordt het steeds duidelijker dat deze middelen leiden tot allerlei ziekten, zoals Parkinson of beperkingen in leervermogen.”

De rechter in Assen stelde op 12 juni de omwonenden in het gelijk. Joling mocht geen middelen meer gebruiken op zijn lelieveld bij Boterveen. De gezondheidsrisico’s voor omwonenden zouden te groot zijn. Joling en zijn advocaat tekenden een hoger beroep aan tegen deze uitspraak.

Op 6 juli werd het geschil voor de tweede keer behandeld, nu door het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. En het hof draaide het oordeel van de rechtbank in Assen grotendeels terug. Het hof vindt het aannemelijk dat er op dit moment nog niet goed getest kan worden of een gewasbeschermingsmiddel een verhoogd risico op ziektes als Parkinson, Alzheimer of ALS met zich meebrengt, maar dat Joling voldoende doet om risico’s op gezondheidsschade voor omwonenden in Boterveen te beperken.

Eline Vedder onderschrijft dat. “Ik ken deze teler goed en weet dat hij al heel lang bezig is met verduurzaming en zijn omgeving.”

Vedder en Van Campen zetten vraagtekens bij de gang van zaken en vroegen om opheldering van minister Adema. Of middelen veilig zijn voor mens, dier en milieu wordt bepaald door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (CTGB). Ging de rechtbank in Assen met de uitspraak in tegen het oordeel van de CTGB? Adema erkent namelijk in zijn beantwoording de bevoegdheid van de CTGB als aangewezen boordelingsautoriteit.

Volgens Baptist wordt de functie van het CTGB niet goed geïnterpreteerd. “Het CTGB besluit over de toelating voor het in de handel brengen van stoffen. En dan wordt er gezegd, ‘als het in de handel wordt gebracht, dan mag het ook gebruikt worden’. Maar die toelating is geen vrijbrief voor onbeperkt gebruik.”

Vedder is aan de andere kant blij dat Adema in zijn beantwoording het belang van het CTGB bevestigt. “Het wordt een fenomeen dat de autoriteit van organisaties wordt betwist en dat vind ik zorgelijk. Het CTGB beoordeelt of gewasbeschermingsmiddelen veilig zijn.”

Maar hoe kon de rechtbank in Assen het oordeel van de CTGB teniet doen, vragen Vedder en Van Campen zich af. “De uitspraken maken duidelijk dat een rechter onder specifieke omstandigheden aanleiding zag om het gebruik van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen te verbieden vanwege nadelige effecten voor de gezondheid van omwonenden”, antwoordt Adema. Maar volgens de minister heeft de rechtbank in Assen dit niet zorgvuldig aangepakt. “Het vonnis in hoger beroep maakte daarbij duidelijk dat er niet te lichtvaardig tot een verbod mag worden besloten.”

Vedder is blij dat het vonnis van de rechtbank in Assen is teruggedraaid. “Ik ben heel blij dat onze rechtspraak dusdanig functioneert dat een andere rechter iets terug kan draaien.”

Maar Baptist vindt dat minister Adema te veel met oogkleppen op kijkt. “Het gebruik van middelen kan aan allerlei beperkingen worden gebonden. Daarnaast gaan uitspraken van de rechter en het gerechtshof in dit geval ook over andere gebieden, zoals volksgezondheid, natuur en waterbeheer. We moeten naar een veel striktere toelating van middelen.”